میترینگ چیست؟
اجازه دهید بحث را از واژه ای بنام اندازه گیری آغاز کنیم. همه ما در زندگی روزانه خود با مفهوم اندازه گیری به شیوه های مختلف سرو کار داریم بدون آنکه از آن آگاه باشیم و یا متوجه آن شویم.
توجه شما را به خریدهای روزانه ای که برای امرار معاش انجام میدهیم از میوه فروشی گرفته تا خریدمایحتاج روزمره از یک سوپرمارکت و یا خرید یک فنجان قهوه از یک قهوه فروش جلب می کنم.

هنگامی که قصد خرید یک کیلو سیب داریم به میوه فروشی سر می زنیم، و یا برای خرید یک بطری آب آشامیدنی یک لیتری به سراغ سوپر مارکت محل می رویم و یا وقتی قصد نوشیدن یک فنجان قهوه داریم به کافه ویونا قدم می گذاریم که در قبال هر یک از خریدهای ذکر شده مبلغی را نیز به فروشنده پرداخت می نمائیم.

مثال واضح تر آن قبوض آب، برق و گاز است که هر دو ماه یک بار متناسب با مصرف صورت گرفته قبضی صادر می گردد که موظف به پرداخت آن هستیم و یا می توان به شارژ بسته های اینترنت همراه اشاره کرد که در قبال پرداخت وجهی مشترک ما را مجاز می کند تا از اینترنت استفاده کنیم.

وجه اشتراک همه مثال های بالا نحوه اندازه گیری و پرداخت هزینه آن به فروشنده است.

نکته ای که در همه این موارد جالب توجه است توافق نانوشته ای است که بین فروشنده و خریدار بر روی معیار اندازه­گیری وجود دارد. بنا براین در اینجا شرط لازم در خرید و فروش، داشتن ملاک و معیار بر روی نحوه اندازه گیری است.

برای هریک از موارد بالا ملاک و معیاری وجود دارد. ملاک و معیار اندازه گیری یک کیلو، برای فروشنده میوه، سنگ ترازو ملاک است که وزن آن یک کیلو گرم است، برای قبض آب نیز میزان حجم و دبی عبور کرده از کنتور آب است ملاک و معیار اندازه گیری محسوب می شود، برای یک بطری آب آشامیدنی نیز حجم یک لیتر بطری آب است که در خود جای می دهد.

کنتور گاز خانگی ملموس ترین مثالی است که ما را یاری می کند تا درک ساده ای از یک سیستم میترینگ داشته باشیم. کنتورهای گاز خانگی، دارای عملکردی هستند که براساس آن، میزان گاز مصرف شده توسط یک واحد آپارتمانی را مشخص می کند.
این میزان گاز در واقع حجم عبوری از کنتور است که براساس واحد متر مکعب سنجیده می شود.
این نحوه اندازه گیری مورد قبول اداره گاز و مصرف کننده است و سازنده این کنتورها نیز ملزم به رعایت استانداردهای مورد قبول اداره گاز برای ساخت آنها می باشد.

بنابراین از مباحث بالا می توان چند نتیجه گیری کرد که ما را در ادامه بحث یاری می کند:

1. برای هر نوع اندازه گیری باید ملاک و معیاری وجود داشته باشد، نظیر یک کیلو گرم، یک لیتر و ...

2. ملاک و معیار مربوط به اندازه گیری باید بین خریدار و فروشنده مورد قبول باشد. که این موضوع همان استانداردهای مرجع و مورد قبول بین المللی می باشد.

3. پرداخت پول و هزینه و یا هرگونه رد و بدل مالی تنها در قبال اندازه گیری مشخص و معین بین فروشنده و خریدار صورت خواهد گرفت.

این سه نتیجه گیری مهم پایه و اساس اندازه گیری است و شالوده اندازه گیری در هر بخشی از صنعت به این سه نتیجه گیری مربوط می شود. در صنعت نفت و گاز نیز وضعیت به گونه ای مشابه است ولی با دقت بیشتر و خطای کمتر، لذا با مد نظر قرار دادن آنها به ادامه بحث در حوزه نفت و گاز می پردازیم.

میلیون ها سال طول کشیده است تا یک قطره از نفت حاصل گردد. اثر این طلای سیاه در اقتصاد جهانی و معادلات اقتصادی امروز غیر قابل انکار است. نفت برای بسیاری از کشورها حکم شریان حیاتی آن کشور را دارد که باعث به حرکت در آمدن چرخه اقتصادی آن می شود و این کشورها برای تولیدات خود به این مایع سیاه رنگ نیاز مبرمی دارند تا بتوانند محصولات خود را تولید نمایند و در بازار به فروش برسانند.

در دنیای امروز نفت آنقدر ارزشمندست که کشورها برای کنترل و در اختیار گرفتن آن حاضر به پرداخت هزینه های هنگفت هستند و چه بسا نحوه مواجهه با آن به عنوان بزرگترین چالش پیش روی دولت ها خواهد بود. علاوه بر نفت که عمدتاً به صورت خام به فروش می رسد، مشتقات نفتی و گازی از ارزش بالاتری برخوردارند و ارزش افزوده بیشتری خواهند داشت.
دلیل آنهم روشن است چرا که بر روی ماده خام عملیات فرآوری صورت می گیرد و طی فرآیندهایی تبدیل به یک محصول پالایش شده می شود که نسبت به نفت خام دارای ارزش بالاتری خواهد بود.
از جمله مشتقاتی که دارای قیمت بالایی می باشند می توان به میعانات گازی، پروپیلن، الفین، آروماتیک و ... اشاره نمود. ارزش این محصولات در مقایسه با نفت خام به گونه ایست که درآمد حاصل از آنها به چندین برابر نفت می رسد.
لذا براساس ارزشی که این ماده دارد و در آمدی که حاصل از فروش مشتقات فرآوری شده از آن کسب می شود، خالی از لطف نیست که برای هر قطره آن باید برنامه ریزی کرد تا از هدر رفت آن جلوگیری کرد. برهمین اساس اندازه گیری دقیق آن با کمترین خطا مهمترین مسئله در داد و ستد این محصول بین فروشنده و خریدار می باشد.

در اینجا اهمیت یک سیستم میترینگ روشن می شود و به ما یاری می رساند تا بتوانیم یک اندازه گیری دقیق با خطای کم داشته باشیم تا از هدر رفت این محصول حتی یک قطره نیز جلوگیری به عمل آید.

نفت صادراتی 2 ملیون بشکه در روز، 3 ملیون بشکه در روز و یا 300 هزار بشکه در روز، این جملات به گوش همه ما آشنا است چرا که بطور روزانه در اخبار، روزنامه ها و رسانه های اجتماعی میزان صادرات نفتی کشورها با این جملات بیان می گردد. اما سوال اساسی اینجاست که این اندازه گیری توسط چه تجهیزی صورت می گیرد؟ در جواب سوال فوق باید گفت وظیفه اصلی اندازه گیری آن برعهده یک سیستم میترینگ می باشد.

یک سیستم میترینگ در قسمت ورودی و یا خروجی پالایشگاه قرار داده می شود. اگر چنانچه سیستم میترینگ در ورودی پالایشگاه قرار گیرد یعنی میزان خوراک ورودی و سیال پالایش نشده را اندازه گیری می نماید و چنانچه در خروجی پالایشگاه قرارداده شود به معنای اندازه گیری میزان محصول تولیدی و پالایش شده و یا صادراتی می باشد.
یک سیستم میترینگ از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در نهایت منجر به اندازه گیری دقیق سیال می شود. قلب این سیستم فلومیتر می باشد که پس از اندازه گیری مقدار دبی یا حجم فلوی عبوری از لوله و ارسال سیگنال آن به یک کنترلر برنامه ریزی شده، مقدار دقیق حجم عبوری را محاسبه می نماید و در اختیار کاربر قرار می دهد.
اما این اندازه گیری باید به گونه ای دقیق باشد که تا یک قطره از آن محصول نیز هدر نرود. گاهی اوقات یک پالایشگاه تولید می کند و یک پتروشیمی مصرف می کند و یا بالعکس.
این اندازه گیری به گونه ایست که دو طرف بر سر آن توافق دارند که ناشی از ملاک و معیارهائیست که در ساخت این سیستم ها باید رعایت گردد که در این موارد استانداردهای بین المللی و دستور العمل های پذیرفته شده استاندارد جهانی ملاک ارزیابی قرار می گیرند.

کلیه محاسبات صورت گرفته توسط کنترلر براساس استاندارد بین المللی API و یا AGA صورت می پذیرد. این استانداردها همان ملاک و معیارهای پذیرفته شده نزد فروشنده و یا خریدار می باشد. در همین راستا محاسبات صورت گرفته توسط کنترلر به عنوان ملاک و معیار رد و بدل مالی مورد نظر قرار می گیرد.

یعنی در قبال حجم عبوری که معمولاً براساس بشکه اندازه گیری می گردد پول جابجا می شود.

در ایران در حوزه نفت و گاز از آن به بِیعِ متقابل تعبیر می شود و یا CUSTODY TRANSFER گفته می شود.